Διακοπή Καπνίσματος | Ειδικός Καρδιολόγος, Καραμάνου Αλεξάνδρα MD PHD
Ένα σημαντικό μέτρο καρδιαγγειακής πρόληψης
Εισαγωγή
Το κάπνισμα υπάγεται στις θανατηφόρες διαταραχές εθισμού. Υπολογίζεται ότι σε έναν ισόβιο καπνιστή αναλογεί απώλεια 10 ετών ζωής, όταν ο αντίστοιχος αριθμός είναι <3 έτη σε έναν ασθενή με σοβαρή υπέρταση και <1 έτος σε ασθενή με ήπια υπέρταση. Το κάπνισμα ευθύνεται για μια πληθώρα παθήσεων αλλά και για πάνω από το 50% όλων των αναστρέψιμων θανατηφόρων νοσημάτων στη ζωή ενός καπνιστή, τα μισά εκ των οποίων αφορούν καρδιαγγειακούς θανάτους. Ο 10ετής καρδιαγγειακός κίνδυνος είναι διπλάσιος στους καπνίζοντες συγκριτικά με τους μη καπνίζοντες, ενώ ο σχετικός κίνδυνος ενός καπνιστή ηλικίας <50 ετών είναι 5πλάσιος σε σχέση με τον αντίστοιχο ενός μη καπνιστή της ίδιας ηλικίας.
Παθητικό κάπνισμα
Το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου. Η έκθεση στον καπνό είτε στο οικιακό ή εργασιακό περιβάλλον αυξάνει κατά 30% τον συνολικό καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ελάττωση της επίπτωσης του εμφράγματος.
Μηχανισμοί με τους οποίους το κάπνισμα αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο
Το κάπνισμα επάγει τόσο την αθηρογένεση όσο και τη θρομβογένεση. Αλλοιώνει την ενδοθηλιακή λειτουργία και τη λειτουργικότητα των αιμοπεταλίων, αυξάνει το οξειδωτικό stress και την ινωδόλυση, προκαλεί φλεγμονή και οξείδωση των λιπιδίων και όλα τα παραπάνω οδηγούν στο σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας. Παρόλο που σε πειραματικές μελέτες τα παραπάνω φαινόμενα φαίνεται να είναι αναστρέψιμα σε μικρό χρόνο μετά τη διακοπή του κανίσματος, στην πραγματικότητα (in vivo) ο σχηματισμός της αθηρωματικής πλάκας δεν είναι πλήρως αναστρέψιμος μετά τη διακοπή του καπνίσματος και επομένως οι καπνιστές δεν πρόκειται ποτέ να φτάσουν στα επίπεδα των μη καπνιστών όσον αφορά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Διακοπή καπνίσματος
Τα καρδιαγγειακά οφέλη από την διακοπή καπνίσματος είναι αδιαμφισβήτητα. Κάποια από αυτά είναι σχεδόν άμεσα, ενώ κάποια άλλα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να εκδηλωθούν. Ο καρδιαγγειακός κίνδυνος ενός ασθενή που έχει διακόψει το κάπνισμα ισοδυναμεί με κάτι ενδιάμεσο μεταξύ αυτού ενός ενεργού καπνιστή και ενός μη καπνιστή. Η διακοπή του καπνίσματος σε έναν ασθενή, που έχει υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι ίσως το πιο σημαντικό μέτρο δευτερογενούς πρόληψης. Η καρδιαγγειακή θνητότητα ελαττώνεται σημαντικά μέσα στους πρώτους έξι μήνες από τη διακοπή του καπνίσματος. Τυχαιοποιημένες μελέτες υποστηρίζουν ότι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος ενός ασθενή που έχει διακόψει το κάπνισμα εξισώνεται με αυτόν ενός μη καπνιστή μετά από 10-15 χρόνια αφότου έχει διακόψει το κάπνισμα. Τα προγράμματα διακοπής καπνίσματος πρέπει να ξεκινούν ήδη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ενός ασθενούς με στεφανιαία νόσο και να συνεχίζονται εντατικοποιημένα και μετά το εξιτήριο σε ειδικά τακτικά ιατρεία. Εκεί ο ειδικός λαμβάνει ένα πλήρες ιστορικό από τον ασθενή σε σχέση με τις καπνιστικές του συνήθειες, ενώ δίνει στον ασθενή να συμπληρώσει κάποια ερωτηματολόγια που αξιολογούν τον βαθμό εθισμού, ώστε να εφαρμοστούν τα κατάλληλα συμβουλευτικά μέτρα. Ο ιατρός οφείλει να προειδοποιήσει τον ασθενή και για τις πιθανές «παρενέργειες» της διακοπής του καπνίσματος, όπως είναι η απότομη πρόσληψη βάρους (κατά μέσο όρο 5 κιλών) και να τον διαβεβαιώσει ότι τα πλεονεκτήματα της διακοπής αντισταθμίζουν κατά πολύ τα μειονεκτήματα που ενδεχομένως προκύπτουν από την πρόσληψη βάρους.
Μέτρα διακοπής καπνίσματος
Εφόσον αποτύχουν οι συμβουλευτικές μέθοδοι ή και παράλληλα με αυτές εφαρμόζονται επιπλέον μέτρα όπως η θεραπεία με υποκατάστατα νικοτίνης (τσίχλα νικοτίνης, διαδερμικά αυτοκόλλητα νικοτίνης, ρινικά spray ή εισπνοές νικοτίνης, υπογλώσσια δισκία) ή χορήγηση φαρμάκων όπως η βαρενικλίνη και η αντικαταθλιπτική ουσία, βουπροπιόνη.
Ηλεκτρονικό τσιγάρο
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο ή αλλιώς ατμιστής λειτουργεί χωρίς φυσική φλόγα, χρησιμοποιώντας μικροηλεκτρονική τεχνολογία. Αποτελείται από την πηγή ενέργειας (επαναφορτιζόμενη μπαταρία ιόντων λιθίου ), τη θήκη της μπαταρίας που περιέχει και το κύκλωμα ελέγχου της τάσης, την ηλεκτρική αντίσταση ατμοποίησης (κεφαλή του ατμοποιητή), το δοχείο του υγρού που λειτουργεί και ως θάλαμος ατμοποίησης (αλλιώς γνωστός ως ατμοποιητής όταν πωλείται μαζί με την αντίσταση) και το στόμιο. Χρησιμοποιούν μεν νικοτίνη όπως το τσιγάρο αλλά απαλλαγμένη από τις πλειοψηφία των χημικών εκδόχων και γι αυτό το λόγο θεωρείται λιγότερο επιβλαβές.
Άλλες μέθοδοι
Άλλα μέτρα διακοπής καπνίσματος περιλαμβάνουν τις ατομικές και ομαδικές ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, την υποστήριξη από τον/την σύντροφο και το οικογενειακό περιβάλλον του καπνιστή, ενώ δεν υπάρχουν ακόμη επαρκή και αξιόπιστα δεδομένα σχετικά με την αποτελεσματικότητα άλλων εναλλακτικών μεθόδων όπως ο βελονισμός, το laser, η υπνοθεραπεία ή η ηλεκτροδιέγερση.
